معرفی کتاب

معماری و فرهنگ . سال هجدهم . پرونده مهاجرت . پاییز ۱۴۰۰

. بحران کوچ و تولد سیاست رفاهی در ایران . نگاهی به کتاب کوچ در پی کار و نان .

کوچ مردم ترک‌زبان از شمال غرب ایران به شهرهای دیگر ایران در دوران پهلوی دوم یکی از مهم‌ترین و اولین موج‌های مهاجرت به تهران است. عوامل سیاسی و اجتماعی فراوانی دست به دست هم داده بودند تا سطح رفاه مردم در این منطقه افت کند و مهاجرانی مستمند نه در سودای رفاهی آنچنانی بلکه از سر بی‌نانی مجبور به کوچ شوند. محمد مالجو جریان و عوامل پشت این کوچ و بحران‌های آن را در کتاب کوچ در پی کار و نان شرح داده است. این کتاب که به تازگی با چاپ رسیده‌است یکی از نخستین کوشش‌ها برای نگارش تاریخ مردمان معمولی تلقی می‌شود. در این یادداشت برای معرفی این کتاب ابتدا بخشی از مقدمات مربوط به جریان‌های سیاسی آن دوره و بعد توضیحات مربوط به کتاب بیان شده است. ... ادامه
معماری و فرهنگ . سال هجدهم . پرونده مهاجرت . تابستان ۱۴۰۰

. گریز از فصلی هولناک .

هشام مطر، نویسنده‌ و روزنامه‌نگار اهل لیبی‌ است که در امریکا به دنیا آمده است. مطر در کتاب روایت بازگشت قصۀ خانواده‌ و آشنایان خود را که از مخالفان سرسخت حکومت دیکتاتوری قذافی بودند روایت‌ می‌کند. پدرش جاب‌الله مطر، از مبارزان سیاسی و مخالفان سرسخت حکومت قذافی، در سازمان ملل کار می‌کرده است. در سال ۱۹۹۰ درحالی‌که هشام ۱۹ سال دارد و مشغول تحصیل در انگلستان است، پلیس مخفی مصر، پدرش جاب‌الله را از آپارتمانشان در قاهره می‌ربایند و به حکومت قذافی تحویل می‌دهند. روایت هشام از همین‌جا آغاز می‌شود. مطر به‌دلیل شغل پدرش و وضعیت خانوادگی‌شان تجربۀ زندگی در سرزمین‌های مختلف را دارد؛ بااین‌حال هیچ زمان پیوندهایش را با سرچشمه‌اش قطع نمی‌کند؛ مدام به گذشته بازمی‌گردد و تاریخ و هنر سرزمینش را مرور می‌کند. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال شانزدهم . شماره‏ پنجاه‌وپنج . بهار ۱۳۹۷ . صفحات ۱۰۴ و ۱۰۵

. شهرها برای مردم نه برای سوداگری: نظریه شهری انتقادی و حق به شهر .

موضوعِ این مقاله معرفیِ کتاب شهرها برای مردم نه برای سوداگری است. این کتاب مجموعه مقالاتی دربارۀ نظریۀ انتقادیِ «حقِ به شهر» است که در ۱۶ فصل تبیین شده. نویسندۀ مقاله ابتدا کلِ فصولِ کتاب را به سه بخش تقسیم کرده و با ذکرِ موضوعِ اصلیِ هر بخش محتوای فصولِ مختلفِ آن را توضیح داده است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال شانزدهم . شماره‏ پنجاه‌وپنج . بهار ۱۳۹۷ . صفحه ۱۱۰

. رنگ و نور در هنر باستان و میانه .

رنگ و نور در هنر باستان و میانه[۴] کتابی میان‌رشته‌ای به قلم ۱۴ پژوهشگر و متخصص تاریخ هنر و معماری است که به‌تازگی انتشارات روتلج آن را در ۲۳۸ صفحه با ۶۰ تصویر رنگی و ۲۸ تصویر سیاه و سفید منتشر کرده است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال شانزدهم . شماره‏ پنجاه‌وپنجم . بهار ۱۳۹۷ . صفحات ۱۰۶ و ۱۰۷

. راهنمایی برای خرابه‌های جدید بریتانیای کبیر .

موضوع این مقاله معرفیِ کتابِ «راهنمایی برای خرابه‌های جدید بریتانیای کبیر» نوشتۀ اون هترلی است. در این کتاب نویسنده، با سفر به شهرهای مخلتفِ انگلستان و عکس‌برداری از بناها و فضاهای شهریِ آنها، طرحِ «نوزاییِ شهری» را مورد مطالعه قرار داده است. برنامۀ نوزایی شهری از اواسطِ قرن بیستم با هدفِ بازگرداندنِ مردم به مراکزِ شهری و توسطِ حزبِ کارگر طرح‌ریزی شد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱۰۴ و ۱۰۵

. آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در مقابل بلایای طبیعی .

کتابِ آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در مقابل بلایای طبیعی مرجعی برای شناخت و اشاعۀ رویکردهای اجتماعی و اقصادی در برخوردِ جوامع با سوانح و بلایای طبیعی است. موضوعِ اصلیِ کتاب شناختِ دو مفهومِ آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در هنگامِ مواجهه با بلایای طبیعی است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱۰۲ و ۱۰۳

. فروپاشی . چگونه جوامع راه فنا یا بقا را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌ گزینند .

موضوعِ این مقاله معرفیِ کتابِ فروپاشی نوشتۀ جرد دایموند است که آن را فریدون مجلسی، مترجمِ کتاب، نوشته. کتاب فروپاشی داستانِ جوامعِ متمدنی است که تحت تأثیرِ استفادۀ نادرست از طبیعت و محیط زیستشانْ نابود شده‌اند و از آنها فقط ساختمان‌ها و اجسامِ دورانِ طلاییشان به یادگار مانده است. نویسنده در کتاب به سرزمین‌های پراکنده در سطح زمین پرداخته، سرزمین‌هایی با نحوۀ زیستِ متفاوت؛ اما آنچه ثابت است نحوۀ برخورد انسان با طبیعت و محیطِ زیستِ خود است. هر کجا که انسان دست به تخریب یا بهره‌برداریِ بیش از توانِ طبیعت زده است، نابودی و فروپاشی اتفاق افتاده. این کتاب تاریخِ زیستِ مردمان و تمدن‌های پیشین را بازگو می‌کند‌؛ اما گویی در واقع آیندۀ جوامع و تمدن‌های امروزی را پیش‌بینی می‌کند که با تخریب زمین روی به سوی نابودی و فروپاشی دارند. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱۰۶ و ۱۰۷

. فاجعه در حاشیه .

فاجعه در حاشیه یادداشتی تحلیلی بر کتابِ کاسبان فاجعه: چگونه فجایعِ طبیعی ثروتمندان را ثروتمندتر و فقیران را فقیرتر می‌کند است. کتاب کاسبان فاجعه تخریب و نابودیِ جوامع در اثرِ بلایای طبیعی را با رویکردی اقتصادی- سیاسی بیان می‌کند. در این رویکرد فاجعۀ طبیعی فقط یک اتفاق در زمانی خاص نیست، بلکه یک برهه است که از پیش از بروزِ فاجعه تا مدت‌ها پس از آن ادامه دارد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وچهارم . تابستان ۱۳۹۵ . صفحه ۱۰۶

. شهر خلاق .

امروز می‌توانیم از جنبش شهر خلاق صحبت کنیم؛ موازنه‌ای پویا و گه‌گاه پرتنش که در اجماع کهنه و نو بر آن است تا با حرکت از «مهندسی شهری» به «سوی شهرسازی خلاق»، شرایطی را مهیا سازد که در آن مردم به جای آنکه دریافت‌کنندگان منفعل، و یا قربانیان تغییر باشند، به عاملان تغییر تبدیل شوند. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۱۰۲ تا ۱۰۳

. مسئولیت معمار .

مقاله مسئولیت معمار، نوشته سارا فردوسی، گزیده‌هایی از کتاب «نافرمانی معمار» است که در آن رنزو کاسیگولی با رنزو پیانو به گفت‌وگو می‌پردازد و خسرو افضلیان آن را در سال ۱۳۸۹ به فارسی ترجمه کرده است. در این مقاله ابتدا بخش‌هایی از صحبت‌های رنزو پیانو درباره یکی از مهم‌ترین آثارش یعنی موزه ژرژ پمپیدو یا بئابورگ آورده شده است. آنچه که او را به طراحی این بنا مفتخر می‌کند، انعطاف‌پذیری بالای آن است. سپس درباره ارتباط میان معماری و هنر صحبت می‌کند؛ اینکه معماری حرفه‌ای مرزی است و هنر آن در برقرار کردن پیوند میان عرصه‌های مختلف زندگی انسان است. همچنین در رابطه با بی‌کفایتی معماران و نگرانی‌اش از انقراض معماری می‌گوید، نقش تاریخ در معماری را شرح می‌دهد و اینکه نمی‌توان با پاک کردن بخش‌هایی از شهر، بخشی از تاریخ آن را پاک کرد. سپس برای شرح یک معماری پایدار، از تله‌هایی در معماری مانند مدرنیته، پیشرفت و رشد صحبت می‌کند که شهرها را از ساختمان منفجر کرده و حاشیه‌نشینی را پدید آورده است. ... ادامه