هویت و توسعه

هر جزء برای کسب هویت بایستی با جزء مقابل سنجیده شود. این وضعیت از لحظه پس از آفرینش و گذر از وحدت ازلی آغاز شده است و با گسترش کثرت جهان گسترش یافته است؛ از این رو، ناگزیریم برای شناخت هر یک از پدیده‌های این‌جهانی به شناخت این رابطه دیالکتیکی با اجزای دیگر و پدیده‌های دیگر روی ‌آوریم. ماهیت یک پدیده در تقابل با مفهوم حرکت در زمان، سنتزی را به‌وجود می‌آورد که به‌رغم چیزِ دیگری بودن، ریشه در هر دو خالق اولیه دارد. رودخانه اگرچه همان رودخانه است، اما چون زمان از آن گذر کرده تغییر شکل داده است. چیستی رودخانه همان است گرچه چگونگی‌اش تغییر کرده باشد؛ و این همان رابطه دیالکتیکی «هویت» با حرکت در زمان است. ... ادامه

بحران هویت و گسترش روابط جهانی، آنچه بدان جهانی‌شدن می‌گویند و مصداق توسعه در عصر حاضر است، ملازم یکدیگرند. در ایران نیز، از دوران قاجار که نوعی شیفتگی نسبت به غرب پدید آمد، همواره برقراری حد تعادل بین هویت و توسعه در عرصه‌های مختلف از جمله معماری و شهرسازی موضوعی چالش‌برانگیز بوده است. در دوره پهلوی اول، با چند شیوه موازی در عرصه معماری مواجهیم. در دوره پهلوی دوم، پدیده غرب با وضوح بیش‌تری در همه عرصه‌های جامعه وارد شد. بعد از انقلاب نیز به خصوص در دهه آغازین جمهوری اسلامی، به شدت به فرهنگ ایرانی-اسلامی توجه شد، اما در حوزه معماری توفیق چندانی نیافت. در این میان معماری و شهرسازی در ساخت هویت ملی و ارتقای همبستگی اجتماعی در جهان پساپست‌مدرن امروز چه نقشی بازی می‌کنند؟ ... ادامه

هر دستگاه زبانی قالبی دارد متشکل از نظامی از عناصر و پیوندها. در این مقاله، که برای نخستین بار در حیطه زبان بیان طراحی معماری به دنبال شناخت مؤلفه‌های شکل‌دهنده به فرم جوهری فضا در معماری ایران است، «فضای ساخته‌شده» به مثابه قالب بیان زبان طراحی معماری معرفی شده است؛ بنابراین سه صفحه عمودی، افقی یا مورب (دیوار، سقف و کف)، که ساختار هر واحد فضایی ساخته‌شده را می‌سازند، سه کلید واژه اصلی زبان بیان معماری هستند. اما گستره واژگان در زبان بیان طراحی معماری محدود به این سه واژه نیست. آنچه که تفاوت‌ها را در میان آثار معماری رقم می‌زند، کلیدواژه‌های منتخب معمار است. این کلیدواژه‌های هم‌نشین با سه واژه دیوار، سقف و کف آغاز شکل‌گیری فرم جوهری اثر معماری هستند. ... ادامه

در این مقاله مهدی حجت برای فهم موضوع «هویت در توسعه شهری» دو مفهوم «توسعه» و «هویت» را با مفاهیم معادلشان یعنی «شخصیت» و «رشد» مقایسه می‌کند. او «شخصیت» را شاخصه‌های نسبتاً ثابت یک پدیده می‌داند؛ درحالی‌که هویت وابسته به تعاریف ذهنی است. تا وقتی بین شاخصه‌های پدیده و تعاریف ذهنی پیوندی وجود نداشته باشد شناخت هویت آن مشکل می‌شود. همچنین توسعه از ریشه وَسَعَ به معنای گسترش هرچیز بدون نیاز به قاعده‌ای مشخص است؛ درحالی‌که با توجه به مشتقات «رشد» مثل مرشد، رشید و ارشاد، در این کلمه هدفمندبودن و هدایت‌ اهمیت دارد. بنابراین با توجه به هدف‌مند بودنِ گسترش شهر استفاده از کلمه رشد مناسب‌تر است. رشد شهر متوجه داشته‌های ذاتی، سابقه‌دار و قاعده‌مندتر شهر است. بنابراین برای هویت‌مند بودن شهر لازم است که رشد آن مبتنی بر فرهنگِ و تجربیات طولانی تاریخی در یک سرزمین باشد. حال در عصر حاضر، که جهانی‌شدن واقعیت گریزناپذیر آن است، چگونه می‌توان از بقای فرهنگ یک سرزمین و قاعده‌های پیشینی و هویت‌ساز آن دفاع کرد؟ این پرسش در بخش پایانی مقاله حاضر پاسخ داده می‌شود. ... ادامه