بلایای طبیعی

فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱۰۴ و ۱۰۵

. آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در مقابل بلایای طبیعی .

کتابِ آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در مقابل بلایای طبیعی مرجعی برای شناخت و اشاعۀ رویکردهای اجتماعی و اقصادی در برخوردِ جوامع با سوانح و بلایای طبیعی است. موضوعِ اصلیِ کتاب شناختِ دو مفهومِ آسیب‌پذیری و تاب‌آوری در هنگامِ مواجهه با بلایای طبیعی است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۷ تا ۱۳

. قرار در سرزمین بی‌قراری‌ها .

زندگی در هر سرزمین، رفتار متناسب با آن را می‌طلبد. در سرزمین‌های غیرپویا اموری چون سیل و زلزله یا بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتند و یا وقوعشان ادواری و قابل پیش‌بینی است. در این صورت کافی است که از نزدیک شدن به محدوده تهدیدآمیز اجتناب کنیم تا در امان باشیم؛ اما در سرزمین بی‌قرار ما، ایران، با تطبیق نقشه‌های نقاط پرخطر و سکونتگاه‌های بشر خواهیم دید که از قضا این نقاط پرخطر نقاط جاذب سکونتگاه‌های روستایی و شهری‌اند. ازآنجایی‌که این امر مستمراً و بدون تغییر تکرار شده نمی‌توان آن را بی‌تدبیری بشر دانست. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱ تا ۵

. سخن سردبیر . بحران شناخت .

امروز، آنچه بعد از به‌کار بردن واژه «‌‌بحران» به ذهن متبادر می‌شود، بیش‌تر بر تهدیداتی دلالت دارد که عموماً نشئت‌گرفته از پدیده‌های خارج از رفتار روزمره طبیعت یا فجایع انسانی ناشی از منازعات جهانی و منطقه‌ای هستند.نظام طبیعت میلیون‌ها سال رفتار کون‌و‌فسادی خود را دنبال کرده و از پس هر زایش و مرگ در جریان تکامل قدمی به پیش نهاده است. زمین زنده است. می‌جوشد، می‌لرزد، شکفته می‌شود و سرد و گرم می‌شود. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۷۴ تا ۸۳

. معماری مدرن ژاپن بر بستری زلزله‌خیز .

زلزله بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی در ژاپن است و به همین علت ژاپنِ امروز در بحث مهندسی سازه و زلزله از پیشرفته‌ترین کشورهاست. ولی وقتی نوشته‌های معماران ژاپنی را درخصوص فلسفه طراحی‌شان بررسی می‌كنیم، به‌ندرت به مباحثی درباره یا تأثیر زلزله بر آثارشان برمی‌خوریم. ازاین‌رو، این نوشتار با هدف شناخت تاثیر زلزله بر معماری ژاپن، بیش‌تر از آن‌كه براساس اظهارنظر اندیشمندان ژاپنی در جست‌وجوی پاسخی به پرسش مقاله باشد، به بررسی آثار معماران معاصر و كشف تأثیر زلزله در آثار آنها می‌پردازد. ... ادامه
خاک کوبیده
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۶۲ تا ۶۷

. معماری معجزه نمی‌کند! .

در پروژه‌های بازسازی پس از سانحه رویکردهای انتخابی برای بازسازی، اهمیت بالایی دارند. بزرگ‌ترین تهدید در آن، هجوم تکنولوژی به بستر طبیعی و یکسان‌سازی‌های ناشی از آن است. در اثر این بی‌توجهی به‌تدریج بومگرایی از معماری و شهر رخت بربسته است. به همین علت به کارگیری مجدد ابزار مدرن در بازسازی پس از سانحه نه تنها برای همه ممکن نیست بلکه خود می‌تواند بر ابعاد فاجعه بیفزاید. «تکنیک خاک کوبیده» از جمله راهکارهای مشارکتی و اصیلی است که در پس روی دادن یک زلزله به آن توجه شد و موفق بود که این مقاله به آن می پردازد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۲۸ تا ۳۳

. زمین، آسمان و لیسبون .

پرسش از سرشت «شر»، پرسشی است به قدمت جهان‌بینی ادیان ابراهیمی. این‌که چرا خداوند، راضی به وقوع بلایایی در حق بندگان خود است. تحولات ناشی از نواندیشی دینی در ابتدای عصر روشنگری، موجب شد که پرسش از حدود و ثغور اختیار بشر، در پیوندی کمابیش بدیهی با توانایی وی در دفع دست‌کم بخشی از مقدرات طبیعی قرار گیرد. این تحول را به ویژه می‌توان در واکنش‌های قلمیِ اندیشمندان عصر روشنگری به زلزله سهمگین اول نوامبر ۱۷۵۵ در شهر لیسبونِ پرتغال مشاهده کرد. سلسله‌مقالات سه‌گانه‌ کانتِ جوان برای نخستین بار با ارائه تبیینی سکولار برای یک بلای طبیعی، از لزوم توجه انسان متمدن به اصول شهرسازی در برابر آسیب‌های ناشی از زمین‌لرزه سخن گفته می‌شود. ... ادامه
رودخانه دانوب
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۹۲ تا ۹۷

. سازوکار همکاری بین‌المللی برای همزیستی با رودخانه دانوب .

یکی از مسائلی که چند کشور‌ را به مشارکت جمعی در یک پروژه وا می‌دارد، موضوعات زیست‌محیطی است. پروژه همکاری بین‌المللی برای احیای رودخانه دانوب یکی از موفق‌ترین این پروژه‌هاست. آلودگی‌های زیست‌محیطی همچون فاجعه‌ای خاموش‌اند. به‌خصوص وقتی که حوزه عمل میان چند کشور مشترک است، مشکلات دیگری چون عدم هماهنگی‌ها و قبول نکردن مسئولیت‌ها روند بهبود اوضاع را در دست‌اندازهای پیاپی می‌اندازند. در این یادداشت می‌خوانیم که چگونه کشورهای حوضه رودخانه دانوب طی یک روند مثبت و روبه‌جلو توانستند تصمیم‌هایی اتخاذ کنند تا به دانوب حیاتی دوباره ببخشند و متقابلاً همگی از مزایای این تغییر بهره‌مند شوند. ... ادامه
طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم. بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۶۸ تا ۷۳

. مرثیه‌ای برای خانه‌هایی که ایستادند .

همه سازه‌های بومی لزوماً در مقابل زلزله آسیب‌پذیر نیستند، برخی جوامع شیوه مواجهه با آن را آموخته و در نظام ساخت‌و‌ساز خود نهادینه کرده‌اند. باوجوداین، غالباً مقاومت بنا تنها در استفاده از مصالح و روش‌های ساخت نوین در نظر گرفته می‌شود. در راستای كاهش آسیب‌پذیری مسكن روستایی در ایران «طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی» گاهی بدون توجه به توازن میان اهمیت سازه و معیارهای فرهنگی و اجتماعی، نیاز و دانش محلی را نادیده گرفته و ساخت ساختمان‌های متفاوت با الگوی ساخت بومی را رواج داده است. این مقاله‌ به‌دنبال شناخت و بازآفرینی روش‌های ساخت‌و‌ساز بومی به‌منظور مواجهه با زلزله، تقویت و به‌کارگیری آنها در کنار روش‌های معمول است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۳۰ تا ۳۵

. در نسبت رنج، جهان، حقیقت .

یادداشت «در نسبت رنج، جهان و حقیقت» واکنشی است به یادداشت «افسانه دروغگویی ایرانیان» به قلم کامبیز مشتاق گوهری. احسان سنایی در این یادداشت نگاه متفاوت مشتاق گوهری به مفهوم دروغ را بهانه قرار می‌دهد تا به این نکته برسد که ضرورت گفت‌وگو و صورت‌بندی معنی حقیقت از رهگذر اعتماد فی‌مابین، ولو اینکه تا کنون به شیوه‌های متعدد عنوان شده باشد، از کدام زاویه و در کدام تقریر، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد و نه یک فضیلت صرف. سنایی به زعم خود ترجیح می‌دهد سراغ این پیش فرض مهم نویسنده برود که «گاهی حتی معنی کلمات، در گذار تاریخ دیگر می‌شود» - تا مگر از این رهگذر به نسبت‌سنجی دو مفهومی‌های «معماری و فرهنگ» و از آن مهم‌تر «دروغ و حقیقت» بپردازد. ... ادامه