معماری ایرانی

فصلنامه معماری و فرهنگی . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۸ تا ۱۱

. مسجد جامع عتیق اصفهان .

این مقاله بازنشرِ مقاله‌ای است که در سال ۱۳۴۶ در مجله چاپ شده بود. در این مقاله آندره گدار روند تکامل مسجد عتیق اصفهان را پی می‌گیرد و می‌کوشد از خلال آن شرح دهد که چگونه الگوی عربی مسجد در ایران به مرور با الگوی چهارصفه ایرانی جایگزین و خیلی زود همه‌گیر شد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۷ تا ۱۳

. قرار در سرزمین بی‌قراری‌ها .

زندگی در هر سرزمین، رفتار متناسب با آن را می‌طلبد. در سرزمین‌های غیرپویا اموری چون سیل و زلزله یا بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتند و یا وقوعشان ادواری و قابل پیش‌بینی است. در این صورت کافی است که از نزدیک شدن به محدوده تهدیدآمیز اجتناب کنیم تا در امان باشیم؛ اما در سرزمین بی‌قرار ما، ایران، با تطبیق نقشه‌های نقاط پرخطر و سکونتگاه‌های بشر خواهیم دید که از قضا این نقاط پرخطر نقاط جاذب سکونتگاه‌های روستایی و شهری‌اند. ازآنجایی‌که این امر مستمراً و بدون تغییر تکرار شده نمی‌توان آن را بی‌تدبیری بشر دانست. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال سوم . شماره دوازدهم . بهار ۱۳۸۱ . صفحات ۱۱ تا ۱۴

. برخی از عوامل موثر در گسست و شکست معماری ایرانی .

معماری بومی ایران در دوران معاصر مورد غلفت واقع شده و بسیاری از سنت‌های اصیل و با ارزش این هنر متوقف شده است. حسین سلطان‌زاده در ابتدای این مقاله این سوال را مطرح می‌کند که آیا با توجه به رشد تکنولوژی، ناگزیر به بپذیرفتن این گسست در معماری بومی ایران هستیم؟ سپس با مقایسه معماری به هنری همچون موسیقی بیان می‌کند که معماری سنتی نیز می‌تواند همچون موسیقی سنتی در شاخه‌ای منحصربه‌فرد مسیر خود را ادامه دهد و بعد با مرور تحولات غرب‌گرایانه هنر ایران از دوران صفویه شرح می‌دهد که چگونه ضعف پایه‌های معماری در دوران قاجار، هم‌زمان با مواجهه با معماری غرب، زمینه‌های غفلت از معماری بومی ایران فراهم کرد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۶ و ۷

. خود ‌ماندن . گفت‌وگو با جلال ستاری .

این یادداشت حاصل گفت‌وگویی دوستانه با استاد جلال ستاری است به بهانه شروع دور جدید انتشار مجله معماری و فرهنگ با محوریت زمینه گرایی و هویت. در خلال این گفت‌وگو ستاری به ویژگی های هویتی جامعه ایران‌، نسبت آن با نیازهای محیطی و مواجهه‌اش با الگوهای وام گرفته شده می‌پردازد. در این مسیر به اهمیت آرکی تایپ ها در ساخت فضا اشاره می کند و نهایتا به این پرسش می پردازد که نسبت خلاقیت و هویت چیست؟ ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۲۱ تا ۲۷

. فرزند خصال خویشتن باش .

هویت مفهومی است بر خلاف مشابه شدن. هویت یعنی تمایز و گوناگونی. سر و کار هویت با چونی است نه با چیستی. حائری با این توضیح کوتاه می‌کوشد در این یادداشت نشان دهد چگونه در حیطه چیستی، معماری در همه جای دنیا یکسان و عبارت است از سازماندهی آگاهانه فضا و آنچه باعث تمایز در آن می‌شود عنصر آگاهی نسبت به سرزمین و جغرافیا، جامعه و تاریخ و معانی و نشانه هاست. از این منظر او نگران از بین رفتن تنوع گونه‌های معماری در ایران معاصر است و آن را نشانه‌ای از نادیده‌گرفتن مختصات محیطی نزد معماران می‌داند. آیا می‌توان گذاری معاصر به این نوع از معماری متنوع، زمینه‌گرا و زمانمند داشت؟ ... ادامه
خانه ایرانی
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وچهارم . تابستان ۱۳۹۵ . صفحات ۷۴ تا ۷۹

. خانه ایرانی .

خانه ایرانی یکی از خانه‌های قاجاری شهر کاشان است که به همت شعله بلوچ خریداری،‌ مرمت و مقاوم‌سازی شده و به بهره‌برداری رسیده است. روایت شنیدنی او از آشنایی و «معاشرت» با خانه ایرانی بازگو کننده تلاش او برای فهم اندیشه‌ معمار اولیه در ساختن بنایی برای ماندن است؛ بنایی که در طبیعت زلزله‌خیز کاشان صدها سال پایدار مانده است. فرایند احیای این بنا و ارتقای آن از اقامتگاه به «خانه»ای برای زندگی مهمانان و پذیرایی صاحب‌خانه‌ها از آنها با چالش‌های فراوانی از جمله کمبود منابع اطلاعاتی و استادکاران واقعی، محدودیت‌های ناشی از تعهد به الگوی بی‌نظیر گودال‌باغچه، از بین رفتن بافت و گم شدن مفهوم همسایگی مواجه بود. ... ادامه
آسباد
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۵۶ تا ۶۱

. آسبادهای ایران، تنوع گونه و تحول تکنیک .

آسباد متشکل از دو کلمۀ آس و باد است و به معنای سنگِ چرخانی است که نیروی باد آن را به چرخش در می‌آورد. نخستین شواهدِ وجودِ آسبادهای ایران مربوط به اواخر قرن دوم و اوایلِ قرنِ سومِ میلادی و در سرزمین سیستان است. این مقاله پژوهشی در بابِ سیر تحولِ آسباد‌های حوزۀ فرهنگیِ ایران است که بر تغییراتِ ساختار و تکنیکِ ساختِ آنها تکیه دارد. نویسنده آسبادهای موجود در ایرانِ فرهنگی را به پنج دستۀ کلی تقسیم می‌کند و سیرِ تحولِ این پنج دسته را در با توجه به تاریخِ جغرافیایی و فرهنگیِ ایران توصیف و تشریح می‌کند. روشِ این تحقیق تاریخی است و بنا بر منابعِ مکتوب و تحقیقاتِ جغرافیایی و اقلیمیِ ایران و همچنین با مطالعۀ آسبادهای به جای مانده از گذشته انجام شده است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره‏ پنجاه‌وچهارم . تابستان ۱۳۹۵ . صفحات ۱۱ تا ۱۳

. هویت ‏در مسیر توسعه .

بحران هویت و گسترش روابط جهانی، آنچه بدان جهانی‌شدن می‌گویند و مصداق توسعه در عصر حاضر است، ملازم یکدیگرند. در ایران نیز، از دوران قاجار که نوعی شیفتگی نسبت به غرب پدید آمد، همواره برقراری حد تعادل بین هویت و توسعه در عرصه‌های مختلف از جمله معماری و شهرسازی موضوعی چالش‌برانگیز بوده است. در دوره پهلوی اول، با چند شیوه موازی در عرصه معماری مواجهیم. در دوره پهلوی دوم، پدیده غرب با وضوح بیش‌تری در همه عرصه‌های جامعه وارد شد. بعد از انقلاب نیز به خصوص در دهه آغازین جمهوری اسلامی، به شدت به فرهنگ ایرانی-اسلامی توجه شد، اما در حوزه معماری توفیق چندانی نیافت. در این میان معماری و شهرسازی در ساخت هویت ملی و ارتقای همبستگی اجتماعی در جهان پساپست‌مدرن امروز چه نقشی بازی می‌کنند؟ ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره‏ پنجاه‌وچهارم . تابستان ۱۳۹۵ . صفحات ۳۰ تا ۴۱

. پنج فرم جوهری فضا در تجربه معماری ایرانی .

هر دستگاه زبانی قالبی دارد متشکل از نظامی از عناصر و پیوندها. در این مقاله، که برای نخستین بار در حیطه زبان بیان طراحی معماری به دنبال شناخت مؤلفه‌های شکل‌دهنده به فرم جوهری فضا در معماری ایران است، «فضای ساخته‌شده» به مثابه قالب بیان زبان طراحی معماری معرفی شده است؛ بنابراین سه صفحه عمودی، افقی یا مورب (دیوار، سقف و کف)، که ساختار هر واحد فضایی ساخته‌شده را می‌سازند، سه کلید واژه اصلی زبان بیان معماری هستند. اما گستره واژگان در زبان بیان طراحی معماری محدود به این سه واژه نیست. آنچه که تفاوت‌ها را در میان آثار معماری رقم می‌زند، کلیدواژه‌های منتخب معمار است. این کلیدواژه‌های هم‌نشین با سه واژه دیوار، سقف و کف آغاز شکل‌گیری فرم جوهری اثر معماری هستند. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۱۴ تا ۲۰

. هویت از کجا می‌آید؟ .

آیا می‌توان عنصری مشترک در معماری ایران یافت و آن را جوهر سازنده فضاهای ایرانی نام نهاد؟ در این یادداشت فرهاد احمدی با مروری کوتاه بر دو اسطوره اساسی برسازنده فضا در ایران یعنی نور و آب و بررسی نقش تهاتر فرهنگی و خوانش وضعیت معاصر معماری در ایران کوشیده اين مسئـله را از خلال مقايسـه شاخـص‌ترين ابنيه ايرانی قبل و بعد از اسلام پی بگیرد. ... ادامه