یادداشت‌ها و مقالات

معماری و فرهنگ . سال هجدهم . پرونده بازسازی پس از ویرانی‌های فراگیر . زمستان ۱۴۰۰

. محله‌های بغداد . فرایندهای تاب‌آوری در برابر اثرات داخلی مناقشات ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ .

جنگ عراق و اشغال متعاقبش در سال ۲۰۰۳، یکی از نمونه‌های روشن برای نمایش این است که چگونه نزاع میان قدرت‌های جهان، آتش اختلافات محلی را نیز شعله‌ور می‌کند. زمینه‌های فرقه‌گرایی و اختلافات سنی و شیعه میان تندروهای مذهبی شهر بغداد، به شبه‌نظامیان جنگ این امکان داد تا از آن به‌عنوان ابزاری برای گسترش سلطه‌شان بر قلمروهای بیش‌تری از محلات استفاده کنند. در نتیجه جنگ‌های داخلی چنان شکاف و ناامنی‌ای میان مردم ایجاد کرد که هنوز می‌توان دیوارهای بتنی ساخته شده در جریان این وقایع را در بافت شهر مشاهده کرد. این دوره که تا سال ۲۰۰۸ ادامه پیدا کرد، با عنوان «طائفیه»، یعنی فرقه‌گرایی، یاد می‌شود. در این یادداشت مختصری از شرح وقایع این دوره را خواهید خواند. ... ادامه
معماری و فرهنگ . سال هجدهم . پرونده بازسازی پس از ویرانی‌های فراگیر . پاییز ۱۴۰۰

. نقش جامعه محلی در بازسازی میراث فرهنگی سوریه .

سوریه یکی از مهم‌ترین حوزه‌های باستان‌شناختی جهان است. تا پیش از مناقشات و جنگ‌های امروزی باستان‌شناسان زیادی در آن مشغول کاوش‌های باستان‌شناسی بودند؛ اما پس از وقوع درگیری‌ها این کاوش‌ها متوقف شدند و همزمان محوطه‌های باستانی در معرض تخریب و سرقت قرار گرفتند. مردم محلی نیز در اکثر موارد نه تنها از این میراث حمایت نکردند بلکه گاه خود آنها مرتکب تخریب‌ها شدند؛ زیرا ارزش این میراث هنوز نزد آنها شناخته شده نیست. ارزشی که باید پیش از این توسط نهاد‌های فرهنگی آموزش داده می‌شد. این مقاله جزئیات بیشتر این موضوع را شرح می‌دهد و در این رابطه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهد. ... ادامه
معماری و فرهنگ . سال هجدهم . پرونده مهاجرت . تابستان ۱۴۰۰

. باران‌های نیویورک .

باران‌های نیویورک، جستاری کوتاه، حاصل اولین و تنها دیدار آلبر کامو با ایالات متحده و شهر نیویورک در سال ۱۹۴۶ است. در این جستار، کاموی سی‌ودوساله در موقعیتی یادآور مورسو، راوی رمان بیگانه (که چهار سال پیش‌ترش منتشر شده بود)، حال‌وهوای شهر و مناظر آن را با توصیفاتی مثال‌زدنی از مردمان و معماری این متروپولیس درآمیخته تا خواننده را درگیر دوگانه‌ای از غرابت و شیفتگی سازد – نمونه‌ای درخشان از تلفیق هنر جستارنویسی با تیزبینی نویسنده‌ای ادبی که به پاس «ترسیم مسائل وجدان آدمی در عصر ما با صمیمیتی مبَصّرانه» یازده سال بعد، جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کرد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۱۲ و ۱۳

. معماری چون مظهر فرهنگ .

فرهنگ فصل تمایز انسان و سایر موجودات زنده است. به تعبیر انسان شناسان فرهنگ آن چیزی است که انسان به طبیعت می‌افزاید. این افزودنی‌ها می‌توانند واکنشی به عوامل طبیعی باشند ولی همچنین می توانند به واسطه عوامل فوق طبیعی تحریک شده باشند. بنابراین زمانی که می‌خواهیم با نگاهی زیست‌شناسانه به انسان‌شناسی بنگریم و به این پرسش پاسخ دهیم که کدام متغیرها موجب می‌شود فرهنگ یک قوم با قوم دیگر، فرهنگ انسان‌های ساکن یک سرزمین با سرزمین دیگر، فرهنگ انسان‌های یک برهه زمانی با برهه‌ای دیگر تفاوت داشته باشد؟ باید درک درستی از نسبت میان طبیعت، انسان و فرهنگ داشته باشیم. ... ادامه
سال شانزدهم . شماره‏ ۵۵ . بهار ۱۳۹۷ . صفحات ۱۴ تا ۱۹

. مفهوم منطقه‌گرایی .

مقاله حاضر از سری مقالات کتاب منطقه‌گرایی معماری؛ مکتوبات گردآوری شده در خصوص مکان، هویت، مدرنیته و سنت به ویراستاری وینسنت. بی. کانیزارو است. انتشارات معماری پرینستون، ناشر این کتاب ارزشمند، چاپ این مجموعه را از آن رو مهم دانسته که در دنیای جهانی‌شده‌ امروز، جایی که در آن هر جست‌وجویی در معماری لاجرم به ملاحظات منطقه‌گرایانه منتهی می‌شود، و به‌رغم تلاش‌های نظری و عملی معاصر در این زمینه، منطقه‌گرایی کماکان یک ایده‌ سیال با ریشه‌های تاریخی و تأثیرات امروزین ثبت‌نشده زیادی باقی مانده است. مقاله «مفهوم منطقه‌گرایی» نوشته الن کوهون اولین بار در سال ۱۹۹۷ در کتاب فضاهای پسااستعماری منتشر شده است. در این مقاله کوهون می‌کوشد مفهوم منطقه‌گرایی را از منظر ریشه‌های تاریخی و خاستگاه‌های آن و آن‌طور که در ارتباط با سرمایه‌داری متأخر تعریف شده است، بررسی کند. دوگانه‌های تمدن,فرهنگ و جامعه,اجتماع نشان‌دهنده تضادهایی هستند که به تعریف منطقه‌گرایی و در تکمیل آن منطقه‌گرایی انتقادی می‌انجامند. کوهون به دنبال نمود معمارانه مفهوم منطقه‌گرایی جامعه پساصنعتی و وابسته به فناوری مدرن است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال شانزدهم . شماره ۵۵ . بهار۱۳۹۷ . صفحات ۴۳ تا ۴۹

. گریز به مرکز .

این یادداشت مقدمه‌ای است بر پروژه‌ها و نمونه‌های معرفی شده در شماره ۵۵ مجله معماری و فرهنگ. موضوع اصلی در انتخاب پروژه‌های این شماره مفهوم «بازگشت» بود. «بازگشت» در بستر شهرهای امروز، می‌تواند ارجاعات متفاوتی داشته باشد؛ برای روشن شدن منظور نظر این یادداشت به مرور کوتاهی بر ریشه‌های تاریخی شکل‌گیری شهرهای متراکم مدرن، تبعات تبدیل شدن شهرهای بزرگ و پایتخت‌ها به «قطب رشد»، هم‌چنین جایگزینی مفاهیم جدید رشد و توسعه با رویکرد پایداری در بستر این شهرها، مفهوم بازگشت و ذکر نمونه‌هایی از آن و در نهایت اعیانی‌سازی به عنوان یکی از تبعات «بازگشت» پرداخته شد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگی . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۸ تا ۱۱

. مسجد جامع عتیق اصفهان .

این مقاله بازنشرِ مقاله‌ای است که در سال ۱۳۴۶ در مجله چاپ شده بود. در این مقاله آندره گدار روند تکامل مسجد عتیق اصفهان را پی می‌گیرد و می‌کوشد از خلال آن شرح دهد که چگونه الگوی عربی مسجد در ایران به مرور با الگوی چهارصفه ایرانی جایگزین و خیلی زود همه‌گیر شد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۷ تا ۱۳

. قرار در سرزمین بی‌قراری‌ها .

زندگی در هر سرزمین، رفتار متناسب با آن را می‌طلبد. در سرزمین‌های غیرپویا اموری چون سیل و زلزله یا بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتند و یا وقوعشان ادواری و قابل پیش‌بینی است. در این صورت کافی است که از نزدیک شدن به محدوده تهدیدآمیز اجتناب کنیم تا در امان باشیم؛ اما در سرزمین بی‌قرار ما، ایران، با تطبیق نقشه‌های نقاط پرخطر و سکونتگاه‌های بشر خواهیم دید که از قضا این نقاط پرخطر نقاط جاذب سکونتگاه‌های روستایی و شهری‌اند. ازآنجایی‌که این امر مستمراً و بدون تغییر تکرار شده نمی‌توان آن را بی‌تدبیری بشر دانست. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال سوم . شماره دوازدهم . بهار ۱۳۸۱ . صفحات ۱۱ تا ۱۴

. برخی از عوامل موثر در گسست و شکست معماری ایرانی .

معماری بومی ایران در دوران معاصر مورد غلفت واقع شده و بسیاری از سنت‌های اصیل و با ارزش این هنر متوقف شده است. حسین سلطان‌زاده در ابتدای این مقاله این سوال را مطرح می‌کند که آیا با توجه به رشد تکنولوژی، ناگزیر به بپذیرفتن این گسست در معماری بومی ایران هستیم؟ سپس با مقایسه معماری به هنری همچون موسیقی بیان می‌کند که معماری سنتی نیز می‌تواند همچون موسیقی سنتی در شاخه‌ای منحصربه‌فرد مسیر خود را ادامه دهد و بعد با مرور تحولات غرب‌گرایانه هنر ایران از دوران صفویه شرح می‌دهد که چگونه ضعف پایه‌های معماری در دوران قاجار، هم‌زمان با مواجهه با معماری غرب، زمینه‌های غفلت از معماری بومی ایران فراهم کرد. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال پانزدهم . شماره پنجاه‌وسوم . زمستان ۱۳۹۳ . صفحات ۶ و ۷

. خود ‌ماندن . گفت‌وگو با جلال ستاری .

این یادداشت حاصل گفت‌وگویی دوستانه با استاد جلال ستاری است به بهانه شروع دور جدید انتشار مجله معماری و فرهنگ با محوریت زمینه گرایی و هویت. در خلال این گفت‌وگو ستاری به ویژگی های هویتی جامعه ایران‌، نسبت آن با نیازهای محیطی و مواجهه‌اش با الگوهای وام گرفته شده می‌پردازد. در این مسیر به اهمیت آرکی تایپ ها در ساخت فضا اشاره می کند و نهایتا به این پرسش می پردازد که نسبت خلاقیت و هویت چیست؟ ... ادامه