شماره ۵۶ مجله معماری و فرهنگ

آسباد
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۵۶ تا ۶۱

. آسبادهای ایران، تنوع گونه و تحول تکنیک .

آسباد متشکل از دو کلمۀ آس و باد است و به معنای سنگِ چرخانی است که نیروی باد آن را به چرخش در می‌آورد. نخستین شواهدِ وجودِ آسبادهای ایران مربوط به اواخر قرن دوم و اوایلِ قرنِ سومِ میلادی و در سرزمین سیستان است. این مقاله پژوهشی در بابِ سیر تحولِ آسباد‌های حوزۀ فرهنگیِ ایران است که بر تغییراتِ ساختار و تکنیکِ ساختِ آنها تکیه دارد. نویسنده آسبادهای موجود در ایرانِ فرهنگی را به پنج دستۀ کلی تقسیم می‌کند و سیرِ تحولِ این پنج دسته را در با توجه به تاریخِ جغرافیایی و فرهنگیِ ایران توصیف و تشریح می‌کند. روشِ این تحقیق تاریخی است و بنا بر منابعِ مکتوب و تحقیقاتِ جغرافیایی و اقلیمیِ ایران و همچنین با مطالعۀ آسبادهای به جای مانده از گذشته انجام شده است. ... ادامه
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۲۸ تا ۳۳

. زمین، آسمان و لیسبون .

پرسش از سرشت «شر»، پرسشی است به قدمت جهان‌بینی ادیان ابراهیمی. این‌که چرا خداوند، راضی به وقوع بلایایی در حق بندگان خود است. تحولات ناشی از نواندیشی دینی در ابتدای عصر روشنگری، موجب شد که پرسش از حدود و ثغور اختیار بشر، در پیوندی کمابیش بدیهی با توانایی وی در دفع دست‌کم بخشی از مقدرات طبیعی قرار گیرد. این تحول را به ویژه می‌توان در واکنش‌های قلمیِ اندیشمندان عصر روشنگری به زلزله سهمگین اول نوامبر ۱۷۵۵ در شهر لیسبونِ پرتغال مشاهده کرد. سلسله‌مقالات سه‌گانه‌ کانتِ جوان برای نخستین بار با ارائه تبیینی سکولار برای یک بلای طبیعی، از لزوم توجه انسان متمدن به اصول شهرسازی در برابر آسیب‌های ناشی از زمین‌لرزه سخن گفته می‌شود. ... ادامه
تأثیر الگوهای تأمین آب بر سازمان‌یابی فضایی
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۱۴ تا ۲۷

. تأثیر الگوهای تأمین آب بر سازمان‌یابی فضایی .

این یادداشت بخشی از یک پژوهش نه‌چندان کوتاه‌مدت درباره تأثیراتی است که الگوهای مختلف تأمین آب بر سازمان‌یابی فضایی مناطق حاشیه کویر مرکزی ایران می‌گذارد. محدوده مورد مطالعه این پژوهش شهرستان‌های اردکان و میبد در استان یزد است، بنابراین به‌رغم شباهت‌های ساختاری که تمامی مناطق حاشیه کویر مرکزی ایران با یکدیگردارند، تعمیم ویژگی‌های منطقه یزد به سایر مناطق درست نخواهد بود. این پژوهش در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد در گروه برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه‌طباطبایی و زیر نظر دکتر غلامرضا کاظمیان، مکتوب و مستند شده و با عنوان «تحلیل سازمان‌یابی فضایی مناطق شهری حاشیه کویر مرکزی ایـران با تأکید بر نقش نهادساز آب؛ نمونه: شهرستان‌های اردکان و میبد» در کتابخانه دانشگاه قابل‌دسترسی است. ... ادامه
سیل پاکستان
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم. شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۷ . صفحات ۸۶ تا ۹۱

. سیل بزرگ پاکستان در سال ۲۰۱۰: مروری بر تجربه اسکان پس از سانحه توسط برنامه اسکان بشر ملل متحد (هبیتات) .

در سال ۲۰۱۰ سیل مهیبی در پاکستان رخ داد. به حدی که دولتِ پاکستان تواناییِ بازسازی و رسیدگی به مردم را نداشت و سازمان ملل به یاری این کشور شتافت و دفتر برنامه اسکان بشر ملل متحد در پاکستان مسئولیت جمع‌آوری کمک‌های مالی و سامان‌دهیِ پروژۀ اسکانِ مناطقِ آسیب‌دیده را پذیرفت. این پروژه به دفتر هبیتات در پاکستان ارجاع شد و هدفِ آن تأمینِ زیرساخت‌های لازم برای حیات‌بخشی به شهرها و روستاهای ویران بود. هدفِ این مقاله معرفیِ این پروژه و نتایجِ حاصل از اجرای آن است تا مسیر طی شده برای به ثمر رسیدنِ پروژۀ هبیتات در پاکستان و نتایجِ و بایدها و نبایدهایی که در اجرای چنین پروژه‌هایی لازم است را مرور کنیم. ... ادامه
رودخانه دانوب
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم . بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۹۲ تا ۹۷

. سازوکار همکاری بین‌المللی برای همزیستی با رودخانه دانوب .

یکی از مسائلی که چند کشور‌ را به مشارکت جمعی در یک پروژه وا می‌دارد، موضوعات زیست‌محیطی است. پروژه همکاری بین‌المللی برای احیای رودخانه دانوب یکی از موفق‌ترین این پروژه‌هاست. آلودگی‌های زیست‌محیطی همچون فاجعه‌ای خاموش‌اند. به‌خصوص وقتی که حوزه عمل میان چند کشور مشترک است، مشکلات دیگری چون عدم هماهنگی‌ها و قبول نکردن مسئولیت‌ها روند بهبود اوضاع را در دست‌اندازهای پیاپی می‌اندازند. در این یادداشت می‌خوانیم که چگونه کشورهای حوضه رودخانه دانوب طی یک روند مثبت و روبه‌جلو توانستند تصمیم‌هایی اتخاذ کنند تا به دانوب حیاتی دوباره ببخشند و متقابلاً همگی از مزایای این تغییر بهره‌مند شوند. ... ادامه
طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی
فصلنامه معماری و فرهنگ . سال هفدهم . شماره‏ پنجاه‌وششم. بهار ۱۳۹۸ . صفحات ۶۸ تا ۷۳

. مرثیه‌ای برای خانه‌هایی که ایستادند .

همه سازه‌های بومی لزوماً در مقابل زلزله آسیب‌پذیر نیستند، برخی جوامع شیوه مواجهه با آن را آموخته و در نظام ساخت‌و‌ساز خود نهادینه کرده‌اند. باوجوداین، غالباً مقاومت بنا تنها در استفاده از مصالح و روش‌های ساخت نوین در نظر گرفته می‌شود. در راستای كاهش آسیب‌پذیری مسكن روستایی در ایران «طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی» گاهی بدون توجه به توازن میان اهمیت سازه و معیارهای فرهنگی و اجتماعی، نیاز و دانش محلی را نادیده گرفته و ساخت ساختمان‌های متفاوت با الگوی ساخت بومی را رواج داده است. این مقاله‌ به‌دنبال شناخت و بازآفرینی روش‌های ساخت‌و‌ساز بومی به‌منظور مواجهه با زلزله، تقویت و به‌کارگیری آنها در کنار روش‌های معمول است. ... ادامه